Vodič kroz najzamagljenije vekove naše prošlosti – sveobuhvatna i živopisna priča o počecima srpske istorije iz pera Marka Aleksića
Posle knjiga „Marko Kraljević“ i „Srpski viteški kod“, koje su brzo našle put do čitalačke publike a predstavili smo ih i na stranama ovih novina, arheolog i istoričar Marko Aleksić nam je ponudio novo dragoceno delo koje nas jezikom istorijske i arheološke nauke vodi u daleku prošlost. Ovoga puta u one najskrivenije vekove srpske istorije, između 7. i 10 stoleća, dakle u same njene – maglom vremena obavijene – početke. U predgovoru knjige „Srpske zemlje pre Nemanjića od 7. do 10. veka“ (izdanje Lagune, autor i kaže kako je knjiga nastala „sa željom da se uz pomoć novih saznanja osvetle najzamagljeniji vekovi srpske prošlosti, počevši od prvih vesti o srpskoj državi na Balkanu, do sredine 10. veka, kada se okončava jedno razdoblje njene istorije“.
Priča o tom vremenu, koje prethodi slavi Nemanjića, sveobuhvatna je i – što je za čitaoce svakako bitno – živopisna. Arhivskim izvorima autor dodaje saznanja koja su donela nova arheološka otkrića i tumačenja, sežući od osvita srednjeg veka, pojave Srba i „Bele Srbije“ u Polablju (čime se otvara prvo poglavlje „Početni vekovi“), sve do perioda krize i obnove države između 900. i 950. godine. Taj svojevrsni vremeplov povešće čitaoce u pravu avanturu, u doba kada na ruševinama antičkog sveta izrastaju temelji Evrope kakvu danas poznajemo i prelamaju se ključni događaji za njenu istoriju, dok se na našim prostorima rađa jedan potpuno nov svet. Naši preci otpočeli su epsko putovanje od reke Labe na istoku današnje Nemačke, koje se posle više od 1500 kilometara završilo u okolini Soluna, da bi se zatim trajno naselili na Balkanu.
Čitaoca će svakako privući napor autora da rekonstruiše mnoge momente iz istorije za koje ne postoje sačuvana neposredna svedočanstva („osnovnu teškoću u istraživanju i razgrtanju te istorijske tmine predstavljao je mali broj sačuvanih pisanih izvora“ – konstatuje i sam autor), što njegovo insisiranje na verodostojnim i proverenim tragovima čini još dragocenijim. Knjiga, tako, uspostavlja nov pristup u traganju za otkrićima iz 13 vekova dugog opstajanja Srba na ovim prostorima.
– Iako Srbi spadaju među prve slovenske narode koji se javljaju u izvorima, početna razdoblja naše istorije ostala su najmanje poznata. To je svakako posledica malog broja sačuvanih podataka, ali i slabije istraženosti, posebno u poređenju sa drugim zemljama – objasnio je Marko Aleksić, dodajući kako postaje sve jasnije da je na tlu najranijih srpskih zemalja postojao viši stepen kulturnog razvoja nego što se do sada obično verovalo
I, kako je dodao, najinteresantnija mu je sama činjenica da na osnovu pouzdanih i naučnih rezultata danas možemo da saznamo ono što doskoro nismo ni pretpostavljali. Takvo novo otkriće je, na primer, postojanje velike zidane građevine u centralnoj Bosni u okviru srpskih zemalja, sa osobinama vladarske palate iz 8. veka, što bi bio najstariji takav primer ne samo u slovenskom svetu već i šire. Na jednom od kamenih stubova ove palate uočeni su urezani znaci, rune, koji za sada nisu poznati u ovom delu Evrope.
Knjiga govori i o najstarijem po imenu poznatom srpskom vladaru, knezu Dervanu i zemlji Bojki odakle su se Srbi doselili na Balkan, nastanku titule župana, drevnim slovenskim naseljima sa ostacima paganskih hramova, gradu Stonu, Rasu i postanku Raške episkopije, prvim župama i oblastima u Srbiji, a u poslednjem pogavlju i o kulturi i društvu (vlast i dvor, jezik i pismenost, verovanja, domaćinstvo, nakit i nošnja).
Vredno pažnje i čitanja!
Slavoljub Marković
Rubriku realizujemo u okviru projekta na osnovu Konkursa za sufinasniranje proizvodnje medijskih sadržaja iz oblasti javnog informisanja u 2020. godini Ministarstva kulture i informisanja republike Srbije
