U Kruševcu je prošle godine objavljena prva knjiga na romskom i srpskom jeziku. U pitanju je pesnička zbirka Momira Dragićevića „Đak prvak – Angluno Sikavno“. Predstavljena je najpre mladoj čitalačkoj piblici u vrtiću „Bubamara“ u naselju „Marko Orlović“, i to upravo u „Dečjoj nedelji“, a zatim i u vrtićima i školama u gradu i okolini.
Serijal realizujemo u okviru projekta na osnovu Konkursa za sufinasniranje proizvodnje medijskih sadržaja iz oblasti javnog informisanja u 2018. godini Ministarstva kulture i informisanja republike Srbije
– Cilj ove knjige je bio da se bolje upoznamo, deca romske i srpske nacionalnosti, da se razumemo i da budemo tolerantijiji jedni prema drugima. Akako ćemo to drugačije uraditi nego još od malih nogu, od đaka prvaka, kao i naših dragih preškolaca – kaže autor knjige Moma Dragićević, koji je ove godine obeležio 45 godina književnog stvaralaštvan upravo namenjenog najmlađoj čitalačkoj publici.
Knjigu je objavio „Sigraf“ iz Kruševca, a pesme je sa srpskog na romski jezik preveo mr Baja Lukin Saitović. Korice je osmislio Jože Sladić.
– Knjiga „Đak prvak – Angluno sikavno“ Mome Dragićevića je svojevrstan izbor iz autorovog lirskog opusa za decu. Izašla je dvojezično na srpskom i romskom jeziku, čime je Dragićević popunio jednu veliki prazninu koja postoji u korpusu književnosti za decu, jer je njenim dvojezičnim izdanjem omogućio da romski đaci preko svog maternjeg, romskog jezika, uče srpski jezik i upoznaju se sa njim najneposrednije, preko senzibiliteta lirske pesme – komentariše Predrag J. Mašović.
Posle dvojezične knjige pesama na srpskom i makedonskom jeziku, Di-džej deda / Di-džej dedo (2015), Momir Dragićević je objavio zbirku pesama sa paralelnim prevodom na srpskom i romskom jeziku. Čini je trideset jedna pesma, koje je na romski preveo mr Baja Lukin Saitović, a ilustrovao Jože Sladić.
Ono što je zanimljivo je i da je knjiga opremljena i Srpsko-romskim mini rečnikom.
– Prevod na romski jezik usklađen je sa osnovnim zakonitostima romskog jezika (e romani čib), poreklom iz novoindijske grupe indoevropskih jezika, sa narečjem pod uticajem jezičkih odlika sredine u kojoj žive, sa adekvatnom tonalnom i intonacionom strukturom, ne samo u jeziku već i u interpretiranju pesama i igara u muzici koja je u romskom narodu sveprisutna – objašnjava dr Milovan Gočmanac, ilustrjući to i primerom – pesmom iz Dragivićeve zbirke:
Ando trajo crdijan
cikne sikavneja
bi darako bi drezako
i sikavni si čiro drom
angluni stanica,
o avutnipe po perono reslo.
Mek i lumija
usa te chelol.
*****
U život krećeš
maleno đače,
bez straha i briga,
škola je na tvom putu
stanica prva,
budućnost je na peron stigla.
Neka Planeta,
sa tobom igra.
– Osim udvojene rime u naslovu, pesma je ispevana u nerimovanom slobodnom stihu, oslobođenom vezanog metra i na romskom i na srpskom jeziku. Pesma je posvećena detetu koje polazi u prvi razred osnovne škole, koje tada postaje đak, učenik. Taj uzrast pripada deci mlađeg osnovno- školskog doba, to jest, deci uzrasta na početku srednjeg detinjstva od sedam do jedanaest godina…
U radu na dvojezičnoj zbirci pesama, Momir Dragićević je prišao svetu detinjstva romske i srpske dece sa stanovišta da među decom kao svetskom populacijom nema razlike, jer sva deca vole da se igraju i da kroz igru i druženje uče. Planeta je svojina sve dece sveta, a romska deca su stanovnici cele Planete.
Takva nastanjenost poreklom je iz Indije. Romi su etnička skupina indijskog porekla, poreklom iz Azije, nastanjeni u celom svetu, poznati kao obdareni pevači i svirači – nastavlja Gočmanac.
On, dalje, podseća da je književnost romskog naroda veoma razvijena prevashodno u usmenom obliku, u usmenim narodnim legendama i bajkama, i lirskim pesmama. Romi imaju razvijenu usmenu književnost u kojoj najznačajnije mesto zauzimaju purane i paramači (legende i bajke) i gila (pesme). U legendama o Pengi se govori o carstvu Roma, a taj motiv se pojavljuje i u bajkama, među kojima se ističu mitološke, volšebne, bajke o životinjama i šaljiveLjubav, čežnja i tuga karakteristični su motivi u lirskim pesmama…
– Prevodom na romski jezik ostvarena je ista vrednost i umetnička snaga notrebne transpozicije dečjeg duha, ideala prirode i radnog vaspitanja, ljubavi prema poeziji detinjstva. Završeci stihova se ne rimuju, ali je zadržana versifikatorska osobina dečje pesme sa zadržanim osnovnim gramatičkim osobinama romskog osmopadežnog jezika, sa dva roda i dva broja. Romska deca poeziju vole i da slušaju i da čitaju, povezujući je sa muzikom, sa igrom i melodijom. Dečja lirika na romskom jeziku poseduje sve osobine lirske poezije sa subjektivnim, u izvesnoj meri sinkretizovanim, folklornim, tonom i nadahnućem.
Knjiga poezije objavljena dvojezično primer je dobre prakse koja na ovaj način treba biti nastavljena, kako se ne bi sve svelo na samo ovaj značajan, ali još uvek usamljen izdavački poduhvat.
